Linux

Wat is vrije software?

"If you have an apple and I have an apple and we exchange apples then you and I will still each have one apple. But if you have an idea and I have an idea and we exchange these ideas, then each of us will have two ideas."

George Bernard Shaw (1856-1950)

In a world where speech depends on software, free speech depends on free software.

         -- Don Marti Jr.

In een tijd waarin software:

1. steeds meer gebruikt wordt in het maatschappelijk bestel en voor de communicatie tussen mensen, maar
2. ook steeds meer een bepalende of zelfs beperkende invloed opeist: denk aan software die de agenda van de verkoper in plaats van de gebruiker volgt, hoge prijzen, incompatibiliteit, gedwongen upgrade-pad etc.,

...is het goed om te weten dat nog altijd anders kan. Namelijk: zélf je software schrijven, of samen met anderen.

Vrije software

Vrij betekent niet gratis, maar vrij, in de zin van wat je ermee mag doen. In de woorden van Richard Stallman: "Free software is a matter of liberty, not price." (Nederlands).

Een beetje historie

In de vroege dagen van de computer (de 50er en 60er jaren van de 20ste eeuw) was het heel normaal dat men programmatuur voor computers met elkaar deelde, en leerde van elkaars ideeën etc. De computer stond ook voornamelijk in universiteiten, research centra etc. wat een open ontwikkeling bevorderde. De hardware was iets dat bedrijven verkochten, en de software schreef men zelf. Software verkopen was nog in niemands hoofd opgekomen, dat kon je immers makkelijk kopiëren, en vaak moest je het toch zelf aanpassen voor de machine waarop het moest gaan draaien.

Vele systemen, ook het UNIX operating systeem, werden op deze zeer open manier ontwikkeld. Doordat veel mensen over de vroege netwerken meewerkten, verdwenen fouten snel en beschikte men over goed compatibele systemen. Maar toen deze vroege vogels afstudeerden en bij bedrijven kwamen te werken, zagen deze er wel brood in systemen te verkopen mét software, en niet langer de broncode te verstrekken. Met als gevolg dat prijzen enorm stegen, en de afhankelijkheid van de verkoper van je software ("vendor lock-in") enorm toenam. Want de Unix tools van merk X werkten niet onder de Unix van merk Y.

De Free Software Foundation (FSF, opgericht in 1984 door Richard Stallman) begon met het zelf schrijven van een volledig operating system (met de naam GNU: GNU's Not Unix), omdat zij de toenmalige commerciële Unixes niet flexibel genoeg en vooral veel te duur vonden. Bovendien konden ze niet zelf de foutjes verbeteren zoals ze gewend waren. Want de broncode (zeg maar de receptuur) van de software was niet meer beschikbaar zoals voorheen. Men was tegen wil en dank afhankelijk van de fabrikanten.

• In de interessante Eerste aankondiging van het GNU project zijn Richards beweegredenen haarfijn weergegeven.
• Op de Philosophy pagina's is nog veel meer over het GNU project te lezen.

De GNU software werd enorm populair, en vormt nog steeds de basis van elke Linux installatie. Het GNU project heeft talloze gereedschappen en compilers (programma's die leesbare broncode omzetten in machinecodes) opgeleverd, maar de kern van het systeem (de kernel) is nog niet klaar. De kernel van Linus Torvalds (Linux) heeft deze ruimte opgevuld, en de medewerkers van de FSF hebben toen besloten eerst alle GNU software voor Linux geschikt te maken. GNU/Linux is dus echt een betere naam! Maar aan de GNU kernel (de Hurd) wordt ook nog steeds gewerkt.

• Voor meer informatie en inzicht over het onstaan van Unix, het Internet en het GNU project, zie A Brief History of Hackerdom van Eric S. Raymond. (NB: "hackers" betekent niet computerkrakers maar slaat op creatieve en ter zake kundige programmeurs. Raymond: "The basic difference is this: hackers build things, crackers break them.")

FIXME: Meer info toevoegen

© 2002 Wilbert Berendsen. Deze tekst is beschikbaar onder de GNU Free Documentation License.
Eerste versie: sep 19 2000
Laatste update: ma jul 29 11:25:01 CEST 2002